BACİYAN-I RUM

Dünyanın En Eski Kadın Teşkilatı

Anadolu Kadınlar Birliği anlamını taşıyan Baciyan-ı Rum; 13. Yüzyıl Anadolu’sunda üyelerinin göçmen Türkmen hanımlar olduğu, kadınların teşkilatlanıp gelişmesi için Ahi Evran'in eşi Fatma Bacı’nın, kurduğu, dünyanın ilk kadın teşkilatıdır. 

Anadolu’nun birçok şehrinde yaygın olarak kullanılan “bacı” kelimesi abla, kız kardeş anlamına gelmekte olup, “Rum” kelimesi ise Anadolu anlamını ifade etmektedir. 

Osmanlı Tarihçisi Aşıkpaşazade, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1478’e kadarki süreci sade bir dille anlattığı “Tevarih-i Al-i Osman” isimli eserinde, 15. Yüzyılda ilk kez Baciyan-ı Rum’dan bahsetmiştir. 

Aşıkpaşazade Türkçe olarak kaleme alınan ilk kronolojik eser olma özelliğini de taşıyan bu kitabında; 13.Yüzyıl Anadolu’sunda göçmenlerin oluşturduğu zümreleri dört gruba ayırmıştır. Gaziyan-ı Rum, Ahiyan-ı Rum, Abdalan-ı Rum ve Baciyan-ı Rum olarak ayrılan bu zümreler içinde Gaziler savaşçı sınıfı, Ahiler zanaatkar sınıfı, Abdallar dervişleri ve Bacılar da kadınları temsil etmektedirler. 

Birçok Avrupalı araştırmacının o yıllarda kadınların bir araya gelerek bir sivil toplum örgütü kurmalarını hayretle karşılamalarına ve Türk kadınlarının bilinçlenmemesini kabul etmemelerine rağmen; Anadolu’da kadınlar çok önemli askeri, siyasi ve sosyal faaliyetlerde bulunmuşlar ve her konuda söz sahibi olmuşlardır. 

Anadulu’nun İslamiyeti tanıması ve Türkleşmesi için katkılarda bulunan Baciyan-ı Rum; Anadolu kadınlarına gerektiğinde düşmanlara karşı vatan savunmasında eşlerinin yanında mücadele etmesine yardımcı olmuş; kültürden sanata, sosyal hayattan ekonomik alana kadar birçok noktada kadınların gelişmesine destek vermiştir. 

İlime ve sanata son derece önem veren Anadolu ileri gelenleri; Baciyan-ı Rum teşkilatına mensup hanımlara özel çalışma yerleri sağlamışlar ve burada kadınlar tarafından çadırcılıktan keçeciliğe, örgücülükten kilim ve halı dokumacılığına kadar birçok meslek ve el sanatları icra edilmiştir. Baciyan-ı Rum mesleki ve teknik konularda, sosyal hayat ve ahlaki değerlere sahip çıkma alanlarında birçok kadına çağın gerektirdiği eğitim ihtiyacını karşılamış bir teşkilattır. 

Baciyan-ı Rum kadınlar arasındaki yardımseverliğin ve doğruluğun gelişmesine katkı sağlamış yetim ve kimsesiz genç kızları koruma altına alarak onların eğitimlerinden evliliklerine kadar sorumlu olmuşlardır. Ayrıca kimsesiz ihtiyar kadınların bakımı, maddi sıkıntısı olanlara yardım ve genç kızların evlendirilmeleri gibi birçok sosyal hizmetlerde bulunmuşlardır. 

Günümüzde astrofizikten ticarete, sanattan bilime kadar başarılarıyla öne çıkmış Türk kadınının; tarihi ve toplumsal serüvenine ışık tutan en eski teşkilatlardan biri olan Baciyan-ı Rum, 13. Yüzyıldan itibaren Türk kadınının geçmişten bugüne sosyal ve ekonomik hayattaki aktif rolünü en iyi şekilde yansıtmaktadır.